Terug bij CAMACrafts!

Onze laatste blog schreven we begin dit jaar vanuit Vientiane, de hoofdstad van Laos, en ook deze komt daar weer vandaan! Ondertussen is er een heleboel gebeurd, lees maar verder…

Van begin oktober 2021 tot eind februari dit jaar namen we voor 5 maanden de leiding over bij CAMACrafts, een Fairtrade handwerkbedrijf. Van maart tot juni waren we in Nederland en bespraken we met de Amerikaanse organisatie, door wie dit bedrijf is opgezet, de stappen die gezet moesten worden om de leiding fulltime over te nemen van Sarah, die op dat moment de manager was.

Lang verhaal kort… in juni kwamen we terug in Laos en zijn we door Sarah ingewerkt en vanaf 1 augustus hebben we de leiding in het bedrijf.

We hebben het vanaf het begin een mooi bedrijf gevonden. CAMACrafts biedt momenteel werk aan 150 Hmong-vrouwen die in afgelegen dorpen wonen. De Hmong-bevolkingsgroep is een van de grootste bevolkingsgroepen van Laos. Deze vrouwen naaien van stof prachtige producten met traditionele Hmong patronen van goede kwaliteit. Ook worden er stoffen met batik verwerkt en kunstige borduurwerken gemaakt. Allemaal handgemaakt en tegen een eerlijk salaris!

Fairtrade, daar houden we van! Met het geld dat de vrouwen verdienen kunnen ze hun gezin onderhouden, de kinderen naar school laten gaan, medische kosten betalen en misschien wat geld opzij leggen voor later. Door Corona is er niet voldoende werk geweest voor alle vrouwen, maar we hopen dat de tijden weer beter worden en dat we in de toekomst nog meer vrouwen aan het werk kunnen zetten om eerlijke producten te maken.

CAMACrafts heeft een aantal grote klanten in verschillende Aziatische landen en heeft ook een winkel in het centrum van Vientiane. Op het kantoor in Vientiane werken 6 vrouwen die nieuwe designs maken, speciale opdrachten doen en het werk in de dorpen coordineren. Daarnaast worden in Vientiane ook alle administratieve werkzaamheden gedaan.

Sarah gaat samen met enkele anderen een nieuw opleidingsinstituut starten, waar kansarme jongeren een opleiding kunnen volgen en zij werk kunnen vinden op de arbeidsmarkt. Zij is leerkracht van beroep en vindt het boeiend om dit instituut met anderen van de grond te krijgen en haar beroep weer uit te kunnen oefenen.

Door alle overleggen, onderhandelingen en voorbereidingen zijn we wat langer in Nederland geweest dan verwacht. Maar dat was bepaald geen straf! We maakten kennis met onze drie schatten van adoptie-kleindochters die onze oudste dochter en haar man mochten ontvangen, echt heel speciaal, en in maart kregen we er nog een vierde kleinzoon bij, een geweldig mannetje bij onze tweede dochter!

In deze periode vierden we ook onze 35ste trouwdag, wat een goede reden was om dagje uit te doen naar een pretpark met ons hele gezin. Wat ontzettend gezellig was en wat een feest voor de kleinkinderen!

Op naar Laos

Op 20 juni vertrokken we weer richting Laos en na ongelofelijk lange wachttijd op Schiphol, en twee lange overstappen, kwamen we op woensdag 22 juni aan in Vientiane. Tot onze grote verrassing werden we op het vliegveld opgewacht door een groot deel van het team. Wat een warm welkom!

27 : 9 = ??

Voor het team nemen we wat lekkers mee uit Nederland.. Een zak met 27 Mini's (Mars, Snickers, Bounty, Twix en MilkyWay), heerlijkheden die je hier niet kunt vinden. De inhoud wordt uitgespreid op een tafel, alle ogen fonkelen. Tong zegt dat hij niet zo van chocolade houdt dus er geen hoeft. Prima! Snel wordt er een rekenmachine bij gehaald en wordt 27 : 9 door het apparaat uitgerekend!

De uitkomst zorgt voor nog meer fonkels en snel wordt de chocoladebuit verdeeld onder degene die om de tafel staan. Geweldig! De hand van een Laotiaan is gauw gevuld! We besluiten om de stroopwafels maar even te laten liggen voor een volgende feestdag.

Overdracht van het bedrijf

Voor de overdracht hebben we gesprekken gehad over alles wat erbij komt kijken om een bedrijf in Laos te leiden. Dat gaat er op veel gebieden heel anders aan toe dan in westerse landen. We leren zo ook het een en ander over de cultuur, iets wat heel erg belangrijk is, en we leren steeds meer dat vooral geduld 'een hele schone zaak' is in dit land!

Er wordt veel minder met de computer gewerkt dus heel veel dingen gaan nog op schrift. De boekhouding van het bedrijf wordt gedaan met een verplicht Lao boekhoudprogramma, met een Engels boekhoudprogramma en daarnaast ook in geschreven vorm in een ‘ouderwets’ kasboek (jaja, dat is verplicht). De geschreven vorm en ook veel facturen zijn in het Lao-schrift dus het is nu nog een uitzoekerij, want waarvoor een specifieke factuur is kunnen we nog niet lezen. Maar met de geweldige hulp van de boekhoudster Yuu, die slechts drie woorden Engels verstaat en er nog minder spreekt, komen we er toch uit! Ze heeft er zichtbaar plezier in om dit samen, zonder hulp van de Engels-sprekenden van het team, uit te knobbelen met ons.

Ook aan stempels op brieven en facturen wordt hier nog grote waarde gehecht. Verschillende stempels, waaronder die met het woord 'paid', zijn zelfs in supermarkten verkrijgbaar. Altijd handig!

Taalstudie

Omdat het toch wel handig is om Lao te leren spreken, starten we op 1 augustus met de taal- en cultuurstudie. Vier middagen in de week hebben we anderhalf uur les op een taalschool en we hebben nu na zes weken wel in de gaten dat het niet makkelijk is. Lao is een toontaal, wat betekent dat woorden een andere betekenis kunnen hebben als je ze niet op de juiste toonhoogte uitspreekt.

Het verschil is voor ons soms nauwelijks hoorbaar, maar verschil is er! Het alfabet bestaat uit 27 medeklinkers en 28 klinkers en dan zijn er in de taal ook nog eens 6 toonhoogtes. We krijgen veel complimenten van de twee leerkrachten en van ons team, dat ons ook graag overhoort en giga veel lol heeft om onze uitspraak.

Geduld is een schone zaak, maar dan heb je ook wat…

Voor het openen van een prive-bankrekening moeten we een heel aantal formulieren invullen bij de Bank. Na 3 uur wachten en het bezoeken van verschillende loketten horen we van de baliemedewerkster dat het gelukt is en dat we 6 dagen later terug kunnen komen om onze bankpas en bankboekje op te halen. We krijgen dus een heel heus Bankboekje! Twee zelfs, een rekening in USD en een rekening in Laos KIP. In gedachten gaan we terug naar onze basisschooltijd toen we met ons bankboekje naar de Bank huppelden om trots ons zakgeld te storten. Na zoveel jaren hebben we er dus weer een en zal het zich langzaam gaan vullen met mooie stempels van de Bank. Wow!

KIP minder waard

De economie van Laos doet het door uiteenlopende redenen helemaal niet goed. De Laotiaanse KIP (munteenheid) heeft dit jaar al 36% van zijn waarde verloren ten opzichte van de dollar. Veel Laotianen worstelen met de hoge prijzen van onder andere eten, kleding en brandstof. Iedereen voelt het in zijn portemonnee.

Ook bedrijven hebben het daardoor moeilijk en daar is CAMACrafts er een van. Toeristen zijn twee jaar lang weggebleven waardoor er veel minder is verkocht sinds 2020! Dat zien we aan de cijfers in de boekhouding, die we nu zelf in kunnen kijken.

Wat dat betreft niet een leuke binnenkomer voor ons, maar wel genoeg werk aan de winkel om dit bedrijf weer op de rails zien te krijgen. Gelukkig zien we al in de afgelopen weken meer en meer backpackers, en zien we dat het aantal touringcars dagelijks toeneemt. Het lijkt erop dat het toerisme, ook hier, weer langzaam op gang komt! Meer en meer winkels en restaurantjes gaan open en elke avond geeft het waterorgel in de stad werkelijk een schitterende show!

Het is dus belangrijk dat de winkel in het centrum goed bevoorraad blijft.

Enge en bijzondere taferelen in het verkeer

We houden dagelijks ons hart vast in het verkeer als we zien hoe scooters met hele gezinnen erop zich, vaak zonder helm, kriskras door het verkeer wurmen. Zoals we al eerder vertelden 'verkeersregels moet je hier slechts als verkeers-suggesties' zien.

Politie staat op ieder groot kruispunt maar rij je door rood dan is dat geen enkel punt en ook spookrijden met je scooter…. Geen punt! Iedereen is eraan gewend en meestal gaat het goed, al zien we wekelijks wel een ongeluk tussen een auto en een scooter. De ambulance heeft hier genoeg te doen.

Met die scooter wordt van alles vervoerd, je hele huishouden, dieren en zelfs je pasgeboren baby! Je ziet de gekste dingen soms langskomen. Maar wat moet de bevolking ook anders…. Als er geen geld is voor een auto, dan is de scooter het enige alternatief. En met die scooter wordt dan ook alles, maar dan ook alles vervoerd! Hilarisch maar ook eng tegelijk.

Stevige auto nodig

Deelnemen aan het verkeer is hier een belevenis maar het gebruikmaken van de wegen ook! In Vientiane zijn alleen de hoofdwegen netjes geasfalteerd. Netjes, ja. Maar neem je een afslag van de hoofdweg dan is het asfalt niet meer netjes en zijn er door de regenval grote diepe gaten in de weg. Gaten, geen kuilen. Gaten van zomaar 10-15 cm diep. Neem je van die wegen een afslag dan zijn straten niet meer geasfalteerd, maar van rood zand en met heel veel kuilen. En die kuilen worden steeds dieper na iedere regenbui.

Vooral de gaten zijn eng omdat je ze vaak laat ziet en op bekende wegen ontwijkt iedereen ze en is het dus een heel geslinger van beiden richtingen.

We konden de afgelopen maanden gebruik maken van de pick-up truck van CAMA, maar moeten nu zelf een auto aanschaffen. Een betrouwbare tweedehands wagen die tegen een stootje kan. We willen hiermee naar de afgelegen dorpen rondom Vientiane gaan om daar de vrouwen in die dorpen werk te geven waarmee zij hun gezinnen kunnen onderhouden.

Tegelijkertijd willen we de vele kinderen en tieners in deze dorpen een leuke tijd bezorgen door spelletjes en verschillende activiteiten met ze te doen. We hopen ze in de loop van de tijd te kunnen stimuleren en begeleiden, zodat ze gemotiveerd zijn om te studeren en voor de langere termijn een zinvolle baan te gaan zoeken. Dit voorkomt dat ze terechtkomen in de fabrieken waar ze worden uitgebuit (of erger nog, naar het buitenland gaan waar ze in moderne slavernij belanden). We zijn dus op zoek naar een robuuste auto die de kuilen en onverharde wegen van Laos aankan en waarmee we de mensen in de afgelegen dorpen kunnen bereiken.

---

HULP NODIG!!!

Een sterke tweedehands auto waarmee we naar de dorpen kunnen gaan kost hier in Laos ongeveer 10.000-15.000 euro. We zijn echt dringend op zoek naar sponsors voor deze auto waarmee we naar de dorpen kunnen blijven gaan. Je gift is nodig om mensen hier een toekomst te kunnen geven. Stuur ons een berichtje als je wilt helpen, dan helpen wij je om je gift op de juiste plaats te krijgen.

Ook ondernemers worden uitgenodigd vanuit het bedrijf een gift te geven en het werk in Laos te ondersteunen.

Stuur een emailtje naar albertenjudy.hessels@gmail.com

---

Bijzondere tussendoortjes

Naast alle, voor ons onbekende groenten die we hier op de markt zien en voorgeschoteld krijgen is er ook een heleboel tropisch fruit dat wij in Nederland niet kennen. Veel zoet fruit, maar ook bitter en ontzettend zuur fruit. Het zoete fruit lust iedereen en wij ook, maar de bittere en zure lijken alleen lekker te zijn met een pittig gepeperde dipsaus. Een bijzondere combinatie die wij altijd graag overslaan.

De meesten hebben familie met een akkertje waar van alles groeit of hebben een tuintje. De stroopwafel bij onze koffie heeft plaatsgemaakt voor een maiskolf, een stuk bamboe gevuld met zoetige plakrijst, bananen of andere tussendoortjes verpakt in bananenblad. Als we het maar lang genoeg voorgeschoteld krijgen vergeten we vast hoe een stroopwafel smaakt. De meeste dagen kunnen we lachen om alle dingen die ons worden voorgeschoteld, maar op sommige dagen missen we de stroopwafels en ander Nederlands eten enorm!

Avocado oogst

In de ruime tuin achter het kantoor staan een heel aantal grote mangobomen en avocadobomen. Half juli is de tijd rijp om de avocado's te oogsten. Het hele team helpt mee en iedereen gaat met tassen vol naar huis. Leuk om mee te maken want dat kennen we niet in Nederland. Nog even verder rijpen en dan eten maar. Dat ze heel gezond zijn en waarvoor weten ze niet. Als Judy ze dat verteld kijken ze blij verrast. Ze eten meer om het eten maar weten niet of het goed of slecht voor ze is, en van vitamines lijken ze nooit gehoord te hebben.

Knipbeurt

Albert heeft voor een knipbeurt in een nette herenkapsalon wel de volle mep van € 3,21 over, maar wil je echt een goedkope knipbeurt dan kan dat ook op straat. Je moet dus niet raar opkijken als je langs de weg een 'openlucht-kapper' ziet.

Dengue Fever (knokkelkoorts)

Vier weken geleden werd Albert wakker met ontzettende hoofdpijn gevolgd door hoge koorts en vijf dagen vreselijke pijn door zijn hele lichaam. Daarna volgden vijf dagen van misselijkheid, duizeligheid en enorme moeheid. We snapten snel dat dit Dengue, oftewel Knokkelkoorts, is. Sinds juni zijn er heel veel gevallen van het dengue virus in heel Laos en liggen ziekenhuizen overvol met patiënten. Dengue (knokkelkoorts) is echt een nare ziekte die verspreid wordt door de tijger mug. Als je gestoken wordt door een besmette mug dan is er een goede kans dat je ziek wordt. Als patiënten geen goede zorg krijgen, in combinatie met gebrek aan kennis en het optreden van complicaties, dan kan deze tropische ziekte fataal zijn. We hebben dus maar regelmatig het bloed laten controleren maar gelukkig ging het met Albert goed, waren er geen complicaties en voelde hij zich na 10 dagen weer goed.

Zo, we hebben geprobeerd je een beetje bij te praten over alles wat wij hier zoals meemaken. We hopen dat je net zoveel plezier beleeft aan het lezen over Laos als dat wij beleven aan het zijn in Laos. Zou je een bijdrage willen leveren aan de auto om de mensen in de afgelegen dorpen te bezoeken, stuur dan een mail naar albertenjudy.hessels@gmail.com. Binnenkort plaatsen we dan weer een blogpost met een update met opnieuw foto's van wat we er mee gedaan hebben.